آیا واژه «فارسی» عربی‌شده «پارسی» است؟

نکته‌هایی درباره فعل مرکّب / دکتر عصمت خوئینی :

وجود فعل مرکّب و تعیین ملاک هایی روشن برای تشخیص این نوع فعل از گروه های فعلی و افعال ساده یکی از جنجال برانگیزترین مباحث دستور ؛ بخصوص در سال های اخیر بوده است. نویسنده ضمن اشاره و پاسخ‌گویی به برخی از شبهات موجود در ماهیت آن، کوشیده است دایره افعال مرکب فارسی را از آنچه معتقدان عدم گسترش پذیری فعل مرکب بدان قایل اند، وسیع تر گرداند و با تحلیل ساختار این نوع فعل از دیدگاه معنا وصرف، به شناسایی هر چه بیشتر این واقعیت زبانی وچگونگی عملکرد آن در زبان مدد رساند.

مقدمه:

✳️  «فعل مرکب به فعلی گفته می‌شود که از پیوند یک فعل «همکرد» مانند: کردن، کشیدن، دادن، زدن، خوردن، بستن و... با یک اسم یا صفت یا قید و جز آن که «فعلیار» نامیده‌ می‌شود، پدید می‌آید که ماحصل ترکیب یک فقرة واژگانی متفاوت با اجزاء ترکیب است که مفهوم فعلی تازه‌ای را در زبان به‌وجود می‌آورد. این‌گونه ساختمان فعل که در بعضی زبان‌های دیگر نیز مثال‌های معدودی دارد، از مختصات زبان فارسی است»...

 ( به ادامه مطلب بروید ) 

آیا زبان فارسی یک زبان عقیم است ؟/ دکتر محمدرضا باطنی :

مقالۀ «فارسی زبان عقیم» اول بار در نشریه آدینه (فروردین ۱۳۶۸) منتشر شد. متن حاضر چکیده‌ای از آن است. فایل کامل آن در انتهای این صفحه قابل دریافت است.

دکتر : محمد رضا باطنی / زبانشناس

✳️ دربارهً زیبایی، شیرینی، گنجینهً ادبی و دیگر محاسن زبان فارسی سخن بسیار شنیده ایم. اکنون شاید وقت آن رسیده باشد که با واقع بینی به مطالعهً توانایی های زبان فارسی بپردازیم و ببینیم آیا این زبان می تواند جوابگوی نیازهای امروز جامعهً ما باشد؟ آیا در آن کاستی هایی یافت می شود، و اگر یافت می شود چگونه می توان آنها را برطرف ساخت؟

یکی از ویژگی های زبان، زایایی یا خلاقیت آن است. خلاقیت زبان را از جنبه های گوناگون می توان بررسی کرد ( از جنبهً ادبی، نحوی، واژگانی و شاید هم از جنبه های دیگر). بحث ما دراینجا به خلاقیت یا زایایی در واژگان زبان محدود می شود. زایایی واژگانی به اهل زبان امکان می دهد تا همراه با تغییراتی که در جامعهً آنها رخ می دهد واژه های تازه بسازند و کارایی زبان خود را با نیازمندی های خود متناسب گردانند.

✳️ از نظر زبانشناختی،... ( به ادامه مطلب بروید ) 

زبان در خدمت باطل/ دکتر محمدرضا باطنی :

🔰🔰🔰

«نقش سیاست در ارتباط»^(۱) نوشته کلاوس مولر، جامعه‌شناس امریکایی، یکی از کتابهای ارزنده‌ای است که توفیق مطالعه آن نصیب نویسنده این گفتار شده است. کتاب در چهار فصل تدوین شده است.

✳️ فصل اول «ارتباط تحریف‌شده» نام دارد و در آن نویسنده نشان می‌دهد که چگونه بعضی از نظامهای سیاسی با دستکاری کردن و سوءاستفاده از ابزار زبان، مردم خود را فریب می‌دهند. سه فصل دیگر کتاب به ترتیب «طبقه اجتماعی: تعیین کننده ارتباط سیاسی»، «حفظ وضع موجود» و «بحران در اقتدار دولت» نام دارد. در پایان کتاب نیز نویسنده مطالب خود را در چند صفحه جمع‌بندی کرده است.

✳️ در این گفتار ما به فصل اول این کتاب «ارتباط تحریف‌شده»، که با زبان سروکار دارد، توجه داریم. ولی پیش از آنکه از کتاب نمونه‌هایی نقل کنیم باید اندکی توضیح بدهیم که منظور از دستکاری کردن یا سوءاستفاده از ابزار زبان چیست... به ادامه مطلب بروید

کاربرد « که،دیگه،آخه،ها» در زبان فارسی/ دکتر محمدرضا باطنی

مقدمه

در هر زبان‌ بین‌ گفتار و نوشتار تفاوت‌هایی‌ دیده‌ می‌شود. چون‌ و چند این‌ تفاوت‌ها در زبان‌های‌ گوناگون‌ فرق‌ می‌کند ولی‌ تفاوت‌ بین‌ گفتار و نوشتار به‌ طور کلی‌ در هر زبانی‌ وجود دارد و دلیل‌ آن‌ هم‌ اینست‌ که‌ نوشتار محافظه‌کارتر است‌ و پابه‌ پای‌ تحولات‌ گفتار دگرگون‌ نمی‌شود. این‌ تفاوت‌ها ممکن‌ است‌ مربوط‌ به‌ تلفظ‌ باشد چنانکه‌ ما در فارسی‌ گفتاری‌ می‌گوییم‌ «میره‌» /  mire  / ولی‌ می‌نویسیم‌ «می‌رود» /  miravad  /. یا ممکن‌ است‌ مربوط‌ به‌ کاربرد واژه‌ باشد چنانکه‌ در فارسی‌ گفتاری‌ واژه‌هایی‌ مانند «یالقوز، خیت‌، چاخان‌، الم‌ شنگه‌» را به‌ کار می‌بریم‌ ولی‌ آنها را نمی‌نویسیم‌. نیز ممکن‌ است‌ این‌ تفاوت‌ها از نوع‌ دستوری‌ باشد. مثلاً در فارسی‌ گفتاری‌ برای‌ معرفه‌ کردن‌ اسم‌ می‌توان‌ واکه‌ /  e  / را به‌ دنبال‌ اسم‌ اضافه‌ کرد (مانند: کتابه‌ اینجا است‌) ولی‌ در نوشتار برای‌ معرفه‌ کردن‌ اسم‌ یا آن‌ را بدون‌ هیچگونه‌ علامتی‌ به‌ کار می‌بریم‌ (مانند: کتاب‌ اینجا است‌) و یا کلمه‌ «آن‌» را پیش‌ از آن‌ قرار می‌دهیم‌ (مانند: آن‌ کتاب‌ اینجا است‌).

 همچنین‌ ممکن‌ است‌ برخی‌ از صورت‌های‌ زبان‌ در گفتار وظایفی‌ متفاوت‌ از وظایف‌ خود در نوشتار یا وظایفی‌ علاوه‌ بر آنها به‌ عهده‌ داشته‌ باشند. ما در این‌ مقاله‌ می‌کوشیم‌ استعمال‌ خاص‌ «که‌، دیگه‌ (دیگر)، آخه‌ (آخر)، ها» را در فارسی‌ گفتاری‌ بررسی‌ کنیم‌....( به ادامه مطلب بروید )

زبان فارسی چه بود؟ چه شد؟

کدام زبان‌ها و گویش‌های ایرانی در معرض خطر نابودی هستند؟

علاقمندان زبان فارسی در اکراین :

من فارسی بلدم / زبان آموزان زبان فارسی در روسیه :

 

به ادامه ی مطلب بروید ...

توانایی زبان فارسی در معادل سازی (قابل توجه شاعران و نویسندگان):

پارسی باستان چگونه بود؟ ( تلفظ ) :