علاقمندان زبان فارسی در اکراین :

 

دانشکده زبان و ادبیات دانشگاه تاراس شفچنکو: در سال 2001 میلادی  و در نتیجه تجدید سازمان دانشکده زبان و ادبیات شامل بخش های زبان های اسلاوی و غربی و بخش خاورشناسی که جزئی از این دانشکده بود، تأسیس شد و در حال حاضر در انستیتوی فیلولوژی این دانشگاه، سه کرسی از زبان‌های شرقی برپاست که عبارتند از: کرسی زبان و ادبیات‌ کشورهای خاور‌میانه شامل: زبان‌های فارسی، عربی و هندی، کرسی زبان و ادبیات کشورهای خاور دور و آسیای جنوب شرقی شامل: زبان‌های ژاپنی، چینی، کره‌ای، ویتنامی، اندونزی و کرسی ترک شناسی شامل: زبان‌های ترکی، آذری و تاتاری.

مطالعات ایران­شناسی و زبان فارسی در اوکراین به اوایل قرن نوزدهم میلادی باز می‌گردد،. زمانی که برتارد دورن برای اولین بار در سال 1829 مرکز مطالعات ایران­شناسی و زبان فارسی را در دانشکده تاریخ و زبان­شناسی دانشگاه خارکف راه‌­انداری کرد، این مرکز فعالیت­های خود را در زمینۀ ایران­شناسی و زبان فارسی تا مدت­ها ادامه داد. اما مطالعات علمی و اساسی ایران­شناسی در اوکراین، مرهون تلاش­های علمی دانشمند برجسته‌­ای به نام آگاتانگل کریمسکی اولین شرق­شناس اوکراینی است که پس از برنارد دورن با تحقیقات خود در اوایل قرن بیستم، علم شرق­شناسی را در اوکراین ادامه داده و آن را نهادینه کرد. وی آثار متعددی را در زمینه­‌های تاریخ، ادب و اقوام خاورمیانه و نیز اسلام و تصوف تدوین کرد و بر همین اساس سه رشته عرب­شناسی، ترک­شناسی و ایران­شناسی در اوکراین پایه­‌گذاری شد. از این زمان بود که علم شرق­شناسی نیز در کنار سایر علوم در اوکراین به ­وجود آمد.

در سال 1926 به دنبال تشکیل «اتحادیۀ علمی شرق­شناسان سراسر اوکراین» افتتاح کرسی زبان فارسی و عربی وابسته به بخش علوم اجتماعی آکادمی علوم اوکراین و انتشار مجلۀ «جهان شرق»، روند علم شرق­شناسی در اوکراین کاملا چشم­­گیر شد و بدین ترتیب گروه‌های آموزشی زبان­های شرقی(فارسی، ترکی، عربی و ژاپنی) در مراکز علمی شهرهای کی­‌یف و خارکف نیز دایر شده بودند.

تدریس زبان و ادبیات فارسی و مطالعات تاریخ و تمدن ایران در اوکراین بیش از یکصد سال قدمت دارد. قبل از اتقلاب بلشویکی در دانشگاه‌­ها و آموزشگاه­‌های نظامی و تجاری شهرهای کی­یف و اودسا، زبان فارسی همراه با زبان­‌های شرقی دیگر (عربی و ترکی) تدریس می­‌شد. استاد کریمسکی خاورشناس و ایران­شناس معروف اوکراینی، شیوه‌­ها و روش­‌های آموزش زبان­های شرقی، از جمله فارسی را طرح­‌ریزی و اجرا می‌­کرد.

به دنبال سیاست­های محدود­کنندۀ اتحاد جماهیر شوروی در سال­های 1931 تا 1933، اتحادیۀ علمی شرق­شناسان سراسر اوکراین و تمامی شعبات آن در شهرهای کی­‌یف، خارکف، لووف و ادوسا از ادامۀ فعالیت بار ماندند. محققان برجستۀ شرق­شناس از ادامۀ فعالیت­‌های شرق­شناسی منع شدند. دستور توقف چاپ و انتشار کتب، مقالات و رساله­‌هایی که در زمینه آموزش زبان­های شرقی، فرهنگ لغات و ... صادر و اجرا شد. در بایگانی به جای مانده از کریمسکی، نسخه‌­های خطی آثار وی و شرق­شناسان دیگر وجود دارد. این آثار عبارتند از: تشریح نسخ خطی بلخی، شرح مجمل یساول، شرح تاریخ ادبیات فارسی، نامه­‌ها و یادداشت­‌های سفر به ایران، مقاله شعر نو فارسی و ...

پس از جنگ جهانی دوم، علم شرق­شناسی در اوکراین، روند چشمگیری نداشت. اما تعدادی از دانشمندان شرق‌­شناس با همۀ محدودیت­ها، فعالیت‌­های نامحسوس خود را ادامه دادند. از جمله می­توان به: کوفالیوسکی،کزما، بیلیس، یوری کچویی، ایوان چرنیکوف، رشما و ...اشاره کرد.

در نهایت، در سال 1970بخش تاریخ شرق وابسته به دانشکده تاریخ کی­یف تأسیس شد. در سال 1978 این بخش به دانشکده آکادمی مسائل اجتماعی و اقتصادی کشورهای خارجی ملحق شد.پیش از روی کارآمدن دولت مستقل اوکراین، کارکنان بخش تاریخ شرق، کارهای متعددی انجام دادند ولی محدودیت‌­های موجود، مانع تحقیقات عینی در رشته شرق­شناسی بود. علاوه بر این تعداد افرادی که به زبان­های شرقی آشنا بودند بسیار اندک بود، چون زبان­های شرقی در اوکراین سال­ها بود که تدریس نمی­‌شد.

در سال 1987 در دانشگاه لووف کلاس سه سالۀ زبان فارسی و عربی افتتاح شد. در سال 1989 جامعۀ علمی اوکراین، «شعبه شرق­شناسی و آفریقاشناسی اوکراین» را تأسیس کرد و آقای یوری کچویی به عنوان رئیس این مرکز انتخاب شد. در سال 1990 در دانشکدۀ زبان­­شناسی پوتیتا، شعبۀ شرق­شناسی افتتاح شد. با گسترش این شعبه، دانشکدۀ شرق­شناسی آگاتانگل کریمسکی به وجود آمد که تاکنون فعالیت دارد. با تأسیس انستیتو شرق­شناسی اوکراین، آقای پریتساک، شرق­شناس معروف، آموزش علم شرق­شناسی را مجددا احیا کرد.

در سال 1992 دانشکده شرق­شناسی در دانشگاه ملی شفچنکو با تدریس زبان­های عربی، فارسی، ترکی، هندی، چینی و ژاپنی شروع به فعالیت کرد. در همان زمان زبان فارسی علاوه بر دانشگاه کی­یف در دانشکده زبان­های خارجی و سایر مؤسسات عالی شهرهای لووف، خارکف، سیمفروپل و اودسا نیز راه‌­انداری شد.

زبان فارسی در مراکز  تحقیقاتی و آموزشی :

دانشگاه­ها و مراکز تحقیقاتی

1. دانشکده شرق­شناسی دانشگاه ملی تاراس شفچنکو: این دانشگاه یکی از معتبرترین دانشگاه‌­های اوکراین است که در سال 1814 تأسیس شده است. دانشکدۀ زبان­شناسی این دانشگاه از مراکز معتبر آموزشی  است که بسیاری از زبان­های شرقی و غربی در آن تدریس می­‌شود. یکی از گروه­‌های این دانشکده، موسوم به گروه زبان­های خاور دور نزدیک و میانه است که زبان­های فارسی، عربی و هندی در آن تدریس می­‌شود.

هر ساله در دانشکده زبان و ادبیات به ابتکار سفارت جمهوری اسلامی ایران المپیاد سراسری زبان فارسی برگزار می‌­شود و نفرات اول تا سوم آن برای گذراندن یک دورۀ دانش‌­افزایی به ایران اعزام می­‌شوند.

2. دانشکده روابط بین‌­الملل دانشگاه ملی تاراس شفچنکو: این دانشکده که در سال 1944 میلادی تأسیس شده است، از اهمیت و اعتبار زیادی برخوردار بوده و دارای 12 مرکز آموزشی است؛ زبان فارسی از سال 1995 در این دانشکده تدریس می­‌شود. دانش­‌آموختگان آن معمولا از بهترین دانشجویان زبان فارسی در اوکراین بوده و در مراکز دولتی از جمله وزارت امور خارجه به کار گرفته می­‌شوند.

دانشگاه ملی زبان­شناسی کی­یفـ(اینیاز): دانشگاه ملی زبان­شناسی کی­یف یکی از مشهورترین و مهم­ترین دانشگاه­های اوکراین است که رشته‌­های مختلف علوم انسانی در آن تدریس می‌­شود. این دانشگاه از دو دانشکده تشکیل شده است و دانشجویان در  10 رشتۀ تحصیلی در این دانشکده‌­ها مشغول تحصیل هستند. دانشکدۀ زبان­های شرقی این دانشگاه در سال 1992 میلادی تأسیس شده است. در ابتدا دو زبان چینی و ژاپنی در آن تدریس می‌­شد و به تدریج زبان‌­های دیگر شرقی از جمله عربی، فارسی، هندی، ترکی و ... نیز به آن افزوده شد. زبان و ادبیات فارسی از سال 1996 میلادی در این دانشکده به صورت یک درس ارائه شد، ولی در سال 2001 رشتۀ زبان و ادبیات فارسی به صورت یک رشتۀ مستقل درآمد. زبان فارسی در این دانشگاه در مقطع کارشناسی و با حضور 4 استاد زبان فارسی تدریس می­شود.

4. دانشگاه دولتی ایوان فرانکو( شهر لووف):

دانشگاه دولتی تربیت معلم خارکف:

6. دانشگاه کالیگیوم- خارکف: (غیر فعال)
7. دانشگاه جهان شرقی کی یف(گیمنازیا): (غیر فعال)
8. دانشگاه بین المللی کی­یف (خاچاطوریان): (غیر فعال)
9. دانشگاه اکولوژی تاوریدا، (شهر سیمفروپل): (غیر فعال)

دانشگاه ملی تاوریدا (در شهر سیمفروپل- شبه جزیرۀ کریمه): (غیر فعال)

مدارس:

1. مدرسۀشمارۀ یک زبان­های شرقی کی‌یف(گیمنازیا):

2. مدرسهشماره 12 (شهر ایرپین): (غیر فعال)

3. دبیرستان روابط بین‌المللی شماره 51 کی‌یف: (غیر فعال)
4. مدرسه وکودکستان آریانا(کی‌یف): (غیر فعال)
5. مدرسۀوابسته به دانشگاه تاوریدا(شهرسیمفروپل): (غیر فعال)ا

دوره­‌های آزاد:

1.  مرکز فرهنگی ایران زمین(شهر اودسا):

آسیب­شناسی زبان فارسی:

1. 1.  قدیمی بودن منابع آموزشی زبان فارسی در مراکز دانشگاهی
   2. نبود یک سیستم آموزشی یکسان و در نتیجه سلیقه­‌ای عمل کردن استادان در انتخاب منابع و کتاب­های آموزشی
   3. کمبود نرم افزار­های آموزشی وکمک آموزشی زبان فارسی متناسب با نیارهای زبانی و فرهنگی آن منطقه
   4. نبود سایت جامع آموزش فارسی برای دانشجویان اوکراینی (با استفاده از زبان واسط روسی)
   5. عدم حمایت مالی درمورد وضعیت نامناسب اتا­ق­های آموزش زبان فارسی در دانشگاه­ها و مراکز آموزش زبان فارسی
   6. عدم کارایی روش­‌های موجود آموزش زبان فارسی در دانشگاه‌­ها
   7. استفاده از زبان انگلیسی به عنوان زبان واسط در کتاب‌­های آموزشی
   8. عدم حمایت مالی از استادان بومی زبان فارسی

راهکارها:

1. برگزاری دوره­‌های آشنایی با اصول روش­های تدریس زبان فارسی برای استادان اوکراین
2. تدوین کتاب­های آموزش زبان فارسی با استفاده از زبان واسط روسی و منطبق بر روش­های نوین آموزش زبان فارسی
3. ارسال کتاب­های آسان، فیلم و نرم­‌افزارهای آموزشی و کتاب­‌هایی با موضوع ادبیات معاصر
4. برگزاری نشست­های تخصصی زبان فارسی و استفاده از تجربیات متخصصان
5. تأسیس انجمن زبان فارسی متشکل از فارغ التحصیلان رشته­‌های ایران­شناسی و زبان فارسی در جای مستقلی غیر از سفارت و دانشگاه، برای انجام تبلیغات مثبت
6. برنامه‌­ریزی جهت اشتغال فارغ­‌التحصیلان زبان فارسی به صورت تمام ­وقت یا پاره ­وقت در مراکز ایرانی و خارجی
7. برگزاری «روز فرهنگ ایران» یا «هفته فرهنگی ایران» حداقل یک بار در سال (ترجیحا در فصل بهار و همزمان با انتخاب دانشگاه و رشتۀ تحصیلی توسط داوطلبان کنکور) که طی آن، فعالیت­هایی مانند نمایش فیلم مستند و سینمایی، نمایشگاه مینیاتور و صنایع دستی، توزیع جزوه­‌های تبلیغاتی دربارۀ توانمندی­ها و جذابیت­های ایران صورت گیرد.
8. تأسیس مراکز فرهنگی و زبان فارسی در شهرهایی که در آنها فارسی تدریس می­‌شود. (در این مراکز می‌­توان، کتابخانه­‌های تخصصی و عمومی، وسایل کمک آموزشی، ماهواره، تلویزیون، نشریات، روزنامه­ها و ... دایر کرد که برطرف ­کنندۀ نیازهای علمی تحقیقی علاقه­‌مندان می‌­شوند. همچنین با استفاده از فارغ­‌التحصیلان بومی، م‌ی­توان برای آنها در این مراکز ایجاد شغل کرد.)
9. اختصاص راتبۀ تحصیلی به دانشجویان ممتاز زبان و ادبیات فارسی
10. اجرای دوره‌­های کوتاه مدت دانش­‌افزایی برای استادان و دانشجویان در اوکراین با اعزام استاد از ایران
11. حمایت از تأسیس مرکز ایرانشناسی در آکادمی مائوپ و تألیف فرهنگ لغات اوکراینی به فارسی
12. ایجاد ارتباط بین مراکز دانشگاهی و علمی ایران و اوکراین و تبادل استاد و دانشجو بین دو کشور

انتهای پیام/

برگرفته از شناخت‌نامه زبان فارسی/ بنیاد سعدی