خُم دُوُم گُل ، که پَلِت ، بـارتِ تَـرالِ تَــنِته :
غزل شماره ۱۳۵
وزن/ فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن
خُم دُوُم گُل ، که پَلِت ، بـارتِ تَـرالِ تَــنِته
کِل بِکَش کِل،که نِشُوو دی به همه هَلکَنِته
اِز لَـوِت , بَسکه تُکِستَک بـه گِلینِت ، خینُـم
دَشـتِ آلاله ی کُهـرَنـگ ، .. مِنـی ، دامَنِته
کـالَلِـت بَسکه کِـلـو کِـرد ، دِلانـه مِـنـه ایل
مِـنِه هر مال و بُهون ، بَحثِ پَـلِ دل کَنِته
اَر جَـر و جار و گِر و بَنـد ، مِـنه ایلی هِد
کارِ مِـرزِنگ و پَلا بـورِ بـه یَـک هَمزَنِـته
جورِ بَـردی، دِلُمه نـامِـه سَـرِ بافـه ی میت
تا یِ وَختا ، نَ کـه واگِر بِکُـنِن ، خَرمَـنِته
اَر بـه اَرمَـنـد اِدی کـالَـلِ مَستِـت ، خُسـرَو
جــارِ شیــرینِـسه زِی ،.. آل بِبَـرا اَرمَـنِته
اِی دلِ زار و نَزارُم؛ نَدُوُم ،.. خُت بِگو بُم
بَعدِ مَرگُم ؛ چه کسی ،.. شَروِه خُوِ شیوَنتِه
1... خودم می دان ای گُل که گیسوانت با طراوت تن ات تناسب دارد ، کِل سر بده ، تا حلقه ات را به همه نشان بدهی ( توضیح برای کِل کشیدن باید دست را برابر دهان قرار داد . و در چنان حالتی حلقه ی درون دست قابل رویت خواهد بود )
2... بس که خونم از لب ات به دامنت چکیده است ، دامنت انگاری دشت آلاله ی کوهرنگ است .
3... چشم های کالت از بس که درون ایل دل ها را دیوانه کرد ، داخل هر خانه و سیاه چادری صحبت گیسوان دل کَنِ توست.
4... اگر دعوا و داد و فریاد و بگیر و ببند درون ایلی هست ، کار مُژ‌گان و موهای بلوند دو بهم زن توست.
5... دلم را مثلِ سنگی روی بافه ی مویت گذاشته ام ، تا یک وقتی نکند کسی خرمن تو را تصاحب کند.
6... اگر خسرو به اَرمند ( منطقه ای در بختیاری) چشمان کال مستت را می دید ، شیرین اش را صدا میزد که آل اَرمن تو را ببرد . ( ارمَن ... ارمنستان )
7... ای دل زار و نزار من ، من نمیدانم ، خودت به من بگو بعد مرگ من چه کسی شَروه خوان شیون تو خواهد بود.
معنی لغات:
خُم دُوُم گُل ... خودم می دانم ای گُل
که پَلِت ... که گیسوانت
بـارت ... این واژه دارای چند معنی می باشد ؛ تناسب ، فُرم ، سلیقه . مثلا خوش بارت یعنی خوش فرم ، مثلا بارتُم نی یعنی باب سلیقه و پسندم نیست .
تَـــرالِ ... تر و تازه ، دارای طراوت ، نهال تازه
تَنِته... تن ات است
کِل بِکَش ... کِل بکش ، کِل سر بده ، زنان ایل در عروسی و گاه در عزا با گرفتن دست جلو دهان، صدایی سر میدهند که به آن کِل می گویند.
که نِشُوو دی ... که نشان بدهی
هَلکَنِته ... حلقه ات را ( هَلکَن ... حلقه )
اِز لَـوِت ... از لب تو
بَسکـه تُکِستَک ... بس که چکه کرده است
بـه گِلینِت ... به دامن ات
خینُـم ... خونم
مِنـی ... انگاری
دامَـنِته... دامن توست
کـالَلِـت ... چشمانت ( به چشم هایی که رنگ غیر متعارف دارند کال میگویند )
کِـلـو کِــرد ... دیوانه کرد
دِلانـه ... دلها را
مِــنـه ایــل... داخل ایل
مِـنِه هـر مال و بُهون ... درون هر خانه و سیاه چادر
بَحثِ پَـلِ دل کَنِته ... بحث و صحبت گیسوی دل کَن توست
اَر ... اگر
جَـر و جار... دعوا و فریاد
گِـر و بَنـد ... گرفتن و بستن
هِد ... هست
مِـرزِنـگ ... مُژه
پَـلا بـورِ ... گیسوان بلوند
بـه یَـک هَـمـزَنِـته ... بهم همزن توست
جورِ بَـردی ... مثل سنگی
دِلُـمه ... دلم را
نـامِـه ... نهاده ام
سَـــرِ... رویِ
بافـه ی میت... بافه ی مویت
تــا یِ وَختـا ... تا یک وقتی
نَ کـه ... نه که
واگِــر بِکُـنِن... تصاحب بکنند
خَرمَـنِته ... خرمن تو را
اَر بـه اَرمَـــنـد ... اگر به ارمند
ارمند ... نام منطقه ای در استان چهارمحال و بختیاری
اِدی ... می دید
کـالَـلِ مَستِـت ... چشمان کال مست تو را
خُسرَو ... خسرو
جـــارِ... صدایِ
شیــرینِــسه ... شیرین اش را
زِی ... می زد
آل بِبَــرا ... آل ببرد
اَرمَــنِته ... ارمن تو را
ارمن ... ارمنستان
نَـدُوُم ... نمیدانم
خُت ... خودت
بِگو بُم... به من بگو
شَــروِه خُوِ ... شَروه خوانِ
شیوَنتِه ... شیون توست
