نَکُـن هــوشِـت پِریشون و مُشَوَش :
دوشنبه, ۷ آذر ۱۴۰۱، ۰۱:۴۹ ق.ظ
نَکُـن هــوشِـت پِریشون و مُشَوَش
که تا بیـدَک ، نَبی دُنیـا تُمِـس خَش
نَتَـرس اَر تیــل کِــردِه لایِ فــوطه
تَواری فِنگـه وَن اِز شام و مَرعَش
هــزارون بــار جَـمـجــاهِ فِــرِیـدُوو
اِزی بَـدتــر بــه تی دی دیلَق و تَش
زِ اسکندر،عَــرَو ، چنگیز و تیمور
زِ روم و روس، اِز هَلهیز هَـر شَش
زِ گِـرجُــم کِــردِنــه مُلـمـارِ تـــازی
زِ کَـل کَـل کِــردِنـه شیـخِ رِکِه کَـش
به سُـوزو هم پَلَنگِس دارِه ری کِفت
زِ پَنـگـه وَنــدِنــه کَفتـار ، صد خَش
نِبــو نـومیــد ، چُن ئــی بیـشـه دارِه
هِــنی مِـن آستینِـس شیـــرِ بی غَـش
دُواره یـا بـه لَـم سیمُـرغ و وا خُس
زِ گُـر البــرز زالِـن نِـس سَـرِ گَـش
دُواره یــــا و یــــاهه وا نِــهِنــگِــس
نِهـیـوِی کــه کُــنه حــالِ هَـمِـن خَش
فِـریـدوو وا دَرَفـشِ کــاوه ری مُــل
مَنَـووچِهــر و کَـمـون و تیــــرِ آرَش
یَـلِ زابُـــل ، .. کُــرِ غـــوزِ پَشَنگِـن
اِوُروانـه بـــه خینـخـاهــی سیـــاوَش
تَــشِ ئی چالـه " شَهرو" کــور نیبـو
به اَخ تُـف کِـردِنـه یک مُست جاکَش
هــوشِـت = در فارسی و در گویش بختیاری هوش ، معناهای گوناگونی دارد . گاه به جای حس بکار میرود ، گاه به جای حافظه و ذهنیت ، گاه به جای آگاهی ، در اینجا منظور از هوش ذهن است، یعنی ذهنت را پریشان و آشفته نکن.
که تا بیدَک = که تا بوده است
نَبی دُنیـا تُمِـس خَش = دنیا طعمش خوب نبود
اَر تیــل کِــردِه = اگر توله کرده است
لایِ فــوطه = لای عمامه
تَـواری فِنـگـه وَن = تباری فتنه انداز
مَرعَش = منطقه ای در شامات سوریه
جَـمـجــاهِ فِــرِیـدُوو= جمجاه فریدون / آوایش فریدون در گویش بختیاری اینگونه است ferydow
اِزی بَــدتــر بــه تی دی = از این بدتر به چشم دید
دیلَق و تَش = دود و آتش
عَــرَو = عرب / در گویش بختیاری araw آوایش می شود.
اِز هَلهیز هَـر شَش = از هجوم هر شش/ به حمله حیوان وحشی هلهیز میگویند / عدد شش در گویش بختیاری shash شَش آوایش می شود.
زِ = از
گِـرجُــم = گِر + جُم / گِر ،ریشه گرفتن است و جُم یعنی حرکت با شتاب ، در فارسی وقتی میگویند بِجُم یعنی سریع باش حرکتی از خودت نشان بده / در گویش بختیاری ( گِرجُم ) یعنی سریع برخاستن و یقه ی طرف را گرفتن .
مُلـمــارِ تــــازی = ماردوش تازی / مُل یعنی شانه / مُلمار تازی یعنی ضحاک تازی
زِ کَـل کَـل کِــردِنــه = از کل کل کردنِ
رِکِه کَـش = لجوج ، کسی که کارش از روی لج هست
به سُوزو هم = به سبزکوه هم / بختیاریها به سبزکوه میگویند سُوزو sowzo
پَلَنگِس = پلنگش
دارِه ری کِفت= روی کتفش دارد/ بختیاریها کتف را کِفت آوایش می کنند
زِ پَنـگه وَنــدِنــه = از پنجه انداختنِ/ پَنگه= پنجه
خَش= خراش
نِبــو نومیــد= ناامید نباش
چُن= چون
ئــی بیـشه دارِه = این بشه دارد
هِــنی مِن آستینِس= هنوز در آستینش
بی غَش = پاک از هر آلودگی
دُواره= دوباره
یـا بـه لَـم = به پایین می آید / یا = می آید/ لَم / پایین
وا خُس = با خودش
زِ گُــر البــرز = از بالای البرز / گُر = بالا
زالِــن= زال را / زال فرزند سام و پدر رستم
نِـس = میگذاردش
سَــرِ گَـش= روی دامنه کوه / به دامنه ی کوه گَشِ کوه میگویند
یــــاهه = می آید
وا نِــهِنــگِــس = بهمراهش , در کنارش
نِهــیوِی کــه = نهیبی که
کُــنه = می کند
حــالِ هَمِـن= حال همه را
خَش= خوب ، خوش
وا دَرَفـشِ کــاوه= با درفش کاوه
ری مُل= روی شانه / مُل = شانه
مَنَـووچِهــر = منوچهر / در گویش بختیاری manawcher آوایش می شود
کَـمـون = کمان
یَـلِ زابُـــل = پهلوان زابل / رستم
کُــرِ غـــوزِ پَشَنــگِـن = پسر متکبر پَشنگ را
اِوُروانـه = تعقیب می کند ، فراری میدهد
بـــه خینخـاهــی = به خونخواهی
تَــشِ ئی چاله = آتش این اجاق
کــور نیبـو = کور نمی شود / خاموش نمی شود
یک مُست = یک مشت
جاکَش = به کسی که خانه و ناموسش را تقدیم بیگانه می کند گویند . در اینجا منظور ایران فروشانی هستند که در قبال منافع شخصی ایران و هویت و تاریخ و تمدنش را دو دستی پیشکش هوس های بیگانگان و منافع آنها کرده اند.
