شادان شهرو بختیاری : shadan blog

بَختُـم اَر یـار هِـده , رَخت ِ خَـوُم تـا بِزَنِه
سی دل سُهده ی مــا , خیـمه مِنِه سـا بِزَنِه

رَهـدِنِـس, رَهدِنه کَـوگِ,نَفَسِس اَوشُمِـه کُه
شا دُوَرگَـل به لَچَک وَختی کـه مِینا بِزَنِه

میشِکــــالا هـمـه وابیـنه شِکــــــال پَلَلِـس
کـــاش دَردِس بــه سَـرِ میـرشِکـــالَا بِزَنِه

حرفِ تَهل اَرکه دراهه زِ لَـوِس , شیـرین ِ
بِهل تا هرچی اِخــاهه بـه  مُو مِـروا بِزَنِه

یوسـفی کـو ؟ که درآ وا کَد ِ بسته یِه نَظر
تَش مِنِـه چـــالـه ی اِحســاسِ زِلِیخـا بِزَنِه

کاشـــــکی یــار بیـاهه دَم ِ صُو وا دَستِس
پـــرده ی کــرکـــره ی پِـلـکُمـه بـالا بِزَنه

گُوگِری اَرکه بِجا بوهِه سِکَندَر به چه دَنگ
وا بـیـــا تَـش بـه مِـنـه حـاصِـل ِ دارا بِزَنه

سردیـــاری به کُلَه خُسرَوی و چوقـــا نید
کـاش بـرق ِ لَچَکِـس تَش مِنِه چوقـــا بِزَنِه

ای دُوَرگَـل , نَگِـریـن از دِلِ شَهـرو اَهتَـو
مُهـلـدیـن کَهگِـلِسه هـرچه اِخــا  پـا بِزَنه

خوانش بخشی از همین شعر در دستگاه همایون گوشه شوشتری با صدای حمید زارع فارسانی

معنی برخی لغات :

هِده hede =هست

رخت ِ خَوُم rakhte khavom =رختخوابم 

سی si=برای

سُهده ی ِ ما sohdeye ma = سوخته ی ما

سا sa= سایه

وخته vakhte وقت است

مُنُم monom = منم

منده mande = مانده , درمانده 

مندیر mandir = منتظر , چشم براه

یوکه yo ke = اینکه

به درآ = بیرون بیاید , بیرون بیا ( به هر دو معنی رایج است البته در لحن صحبت کردن مشخص می شود که کدام معنی منظور است . در زبان بختیاری بسیاری از کلمات ظاهر یکسان دارند ولی معنای متفاوت )

رهدِنِس rahdenes = رفتنش

رهدنه rahdene = رفتن ِ

کَوگ kawg = کبک ( پرنده ی کوهی خوش صدا )

نفسس nafases = نفسش

اَوشُمِه کُه avshome koh = (کوتاه شده ی  آوریشُم ) آویشن کوهی, بختیاریها آنرا اَوریشُم  avrishom و چهارمحالی ها آنرا اوشُم  ovshomتلفظ می کنند .

دُوَرگَل dovargal = دخترها

لچک = کلاه زنانه در میان عشایر

مینا meyna = پارچه ای توری مانند که با منجق و پرک و برگ تزئین می شود و به لچک متصل است

میشکالا mishekala =میرشکارها 

وابین ِ vabine = شده اند

شکال ِ shekale =شکار ِ

 پَلَلِس  palales= موهایش

کـــاش دَردِس = کاش دردش

حرفِ تَهل tahl = حرف تلخ

ارکه = اگر که

دراهه derdhe = درآید 

زِ لَوِس ze laves  = از لبش

بِهل behl = بگذار , اجازه بده

تا هر چه اِخاهه = تا هرچه می خواهد

به مو مِروا بزنه merva =  به من حرف زشت بزند . مِروا =حرف زشت - ناسزا 

کَدِ بسته = کمر بسته

یه نظر = یک نظر

تش tash = آتش

مِنه mene = توی ِ - داخل ِ ( با همین تلفظ به معنی بگذار هم هست )

زیلیخا = تلفظ بختیاری زلیخا به دوصورت هست zilikha , zeleykha

بیاهه biyahe = بیاید

وا دستِس va dastes = با دستش

پِلکُمِه pelkome = پلکم را - مژه ام را

گُو گِری geowgeri =برادری متاسفانه مصوتی برای تلفظ صحیح این واژه در قسمت ( گو ) نداریم . فقط یک بختیاری می تواند آن را تلفظ کند .

ارکه = اگر که

بِجا بوهه= بجا باشد , سر جایش بود

سکندر به چه دَنگ = اسکندر با چه بهانه ای

وا بیا = باید بیاید

تش به منه  حاصل ِدارا بزنه = آتش به حاصل دارا بزند

دارا = داریوش سوم

سردیاری sardiyari = سرشناسی - شهرت - 

کُلَه خُسرَوی = کلاه خسروانی

چوقا = لباس مردان عشایر بختیاری

نَگِرین nagerin = نگیرید

اَهتَو ahtaw = ایراد - بهانه - خرده گیری - 

مُهلدین mohldin= بگذارید. اجازه بدهید

کهگِلِسه kahgelese = کاهگلش را

هرچی اِخا = هرچه میخواهد 

پا بزنه = پاچِل کُند