بُرگَلِـت ،.. تیمورِ لَنگِن ،.. خالَکِت ، خانِ مُغُل :
دوشنبه, ۳۰ خرداد ۱۴۰۱، ۰۴:۲۱ ق.ظ
بُرگَلِـت ،.. تیمورِ لَنگِن ،.. خالَکِت ، خانِ مُغُل
نَخـشِ کَد بالات داره ، .. تــا اِدِه ریواس ، گُل
قبــله ی دوشُم لَوِ رو بید و اَمرو ری به لِر
بَستِـگـی داره گُـلُـم وَنـده کـو سَمتـی جاه و جُل
تا زمانخــان دی خـل بُرگت ، سر زاینده رود
سنگ نا سر سنگ و وا ساروج، سرپا کرد پُل
وا بِیـاهی ، .. تا بِیـاهِه، .. نورِ رَهدِه اِز تیام
وا بِشینی،.. تا بِشینه ، .. کَوگِ اقبــالُم بـه مُـل
وا فِـریــدون،.. اَر نِبوهه کاوه ای ،.. وِلمَعطَله
مِلتَـراشَـم ، .. نیتِـراشِـه ریشِـنه ، وا تیـغِ کُل
گَرگَراش و شوک و گِرزه، پاک کِرده جا بِِگِر
بعدِ مرگِ " مَمتَقی خـان " ری کَلاتِ قلعه تُل
خُسرَوِ پَرویـز کو ؟.. او کاخ کو؟.. شَبدیز کو؟
شاه وابی گُم مَــزار و کاخ وابی خاک و خُل
تُن خُدا سادات سَرپیـری و سَرشـا ، بَس کُنین
ری به جِنّت کَم بِفِشنین مَردُمِـن وا زور و هُل
گووگِری ، جورِ بُهونه ، وَختِ سَرپا کِردِنِس
وا نبـوهـه تیرَکِس خَل ، .. وا نَبو واریس شُل
تَنگِ دَستُـم مِـل نـدارُم ، جاس دارُم صد کُرَوو
ری دِلُــم مَلهَم ندارُم ، .. جاس دارُم صد تَوُل
سی دِلِ چُهمِسته ی شهرو ، نکُن وا سَرکِتاو
عشق، دَردی نی که دَرمونِس کُنِن وا چار قُـل
اَر که زَحمت نید ، گوویَل بَعدِ مُردِن، لاشُمه
وا کِل و کَرنا بِیارین ، وا گُرُمبِشـتِ دُهُـل
بُرگَلِت = ابروهایت
تیمورِ لَنگِن = تیمور لنگ هستند
خالَکِت = خالک تو (خالک زیوری بود که در گذشته بانوان ایل به پَره ی دماغ نصب میکردند)
خانِ مُغُل = خان مغول
نَخشِ کَد بالات داره = نقش قامت تو را دارد
تا اِدِه ریواس ، گُل = زمانیکه ریواس گل می دهد
قبله ی دوشُم = قبله ی دیروزم
لَوِ رو بید = کنار رودخانه بود
و اَمرو ری به لِر = و امروز رو به جنگل ( لِر = جنگل کوهستانی)
بَستِگی داره گُلُم = بستگی دارد که گلم
وَنده کو سَمتی جاه و جُل = کدام سمت اقامت گزیده است
تا زمانخان دی = تا زمانخان دید( زمانخان حاکم سامان بود که به دستور او پل زمانخان روی رودخانه ی زاینده رود ساخته شد )
خل بُرگت = خم ابرویت
سر زاینده رود = روی زاینده رود
سنگ نا سر سنگ و وا ساروج = سنگ روی سنگ گذاشت و با ساروج
سرپا کرد پُل = پل را برافراشت
وا بِیاهی= باید بیایی
تا بِیاهِه = تا که بیاید
نورِ رَهدِه اِز تیام = نور رفته از چشمم
وا بِشینی= باید بنشینی
تا بِشینه = تا که بنشیند
کَوگِ اقبالُم به مُل = کبک اقبالم بر روی شانه
وا فِریدون= با فریدون ( وا / در گویش لری دو معنی دارد ، هم معنی "باید" میدهد و هم معنی" با" )
اَر نِبوهه کاوه ای = اگر کاوه ای نباشد
مِلتَراشَم = صورت تراش هم ( مِل = مو / مِلتَراش = صورت تراش )
نیتِراشِه = نمی تراشد
ریشِنه = ریش را
وا تیغِ کُل = با تیغ کُند
گَرگَراش = مارمولک بزرگ
شوک= جغد
گِرزه = موش صحرایی ( هم به موش صحرایی و هم به نوعی مار ، گِرزه میگویند/ موش گرزه ، مار گرزه )
پاک = کُلاً ، به تمامی
جا بِِگِر = تصرف، استقرار
پاک کِرده جا بِِگِر = به تمامی تصرف کرده است ، مستقر شده است
بعدِ مرگِ "مَمتَقی خان"= بعد از مرگ محمدتقی خان چهارلنگ بختیاری
ری کَلاتِ قلعه تُل= روی خرابه های قلعه تُل ( قلعه تُل محل استقرار و حکومت محمدتقی خان چهارلنگ بود )
خُسرَوِ پَرویز کو ؟= حسرو پرویز کجاست
او کاخ کو؟ = آن کاخ کجاست ( کاخ تیسفون )
شَبدیز کو؟= شبدیز کجاست( نام اسب خسرو پرویز )
شاه وابی گُم مَزار = شاه ، مزارش گم شد
کاخ وابی خاک و خُل= کاخ خاک و خل گردید
تُن خُدا = تو را به خدا
سادات سَرپیری و سَرشا = سادات سرپیر و سادات سرشاه ، اولی در سبزکوه چهارمحال و بختیاری و دومی در لالی خوزستان )
بَس کُنین = بس کنید ، دست بردارید
ری به جِنّت = رو به بهشت
کَم بِفِشنین = کم بفرستید
مَردُمِن = مردم را
وا زور و هُل = با هُل و زور , با تحمیل کردن
گووگِری = برادری
جورِ بُهونه = مثل سیاه چادر است
وَختِ سَرپا کِردِنِس = هنگام برافراشتنش
وا نبوهه = باید نباشد
تیرَکِس تیرک آن
خَل = کج
وا نَبو = باید نباشد
واریس = طناب
وا نَبو واریس شُل= باید طناب شل نباشد
تَنگِ دَستُم = کف دستم
مِل ندارُم = مو ندارم
جاس دارُم = جایش دارم
صد کُرَوو = صد تاول
ری دِلُم = روی دلم
مَلهَم ندارُم = مرهم ندارم
تَوُل= تاول ( کُرَوو و تَوُل هر دو معنی تاول میدهند )
سی دِلِ چُهمِسته ی شهرو= برای دل به درد آمده ی شهرو
نکُن وا سَرکِتاو = سرکتاب باز نکن
عشق، دَردی نی= عشق دردی نیست
که دَرمونِس کُنِن = که درمانش کنند
وا چار قُل= با چهار قل
اَر که زَحمت نید = اگر که زحمت نیست
، گوویَل = برادران
بَعدِ مُردِن، لاشُمه = بعد مُردن جسدم را
وا کِل و کَرنا بِیارین= با کِل و کرنا بیاورید
وا گُرُمبِشتِ دُهُل= با صدای دُهُل ( به صدای بلند گُرُمبِشت یا قُرُمبِشت میگویند )
درود بر جناب استاد شادان شهرو بختیاری عزیز
چه پرشور است که مفاخری چون شما هنوز بر فرهنگ این مرز و بوم میدرخشند
لذت میبرم از اشعارتان و یاد میگیرم از طبع غنی تان.
باشید و همیشه بدرخشید.