قتل عام مردم آذربایجان توسط تُرکان در اواخر قرن هشتم هجری :

وحید بهمن , پژوهشگر در حوزه تاریخ آذربایجان:

📜🕯🖋 قتل عام بیش از ۱۰ هزار نفر از مردم آذربایجان توسط تُرکان در اواخر قرن هشتم هجری

📜 سندی بسیار مهم از دو حمله و یورش ویرانگر تُرکان به آذربایجان و غارت و قتل‌عام مردم آذربایجان و ویرانی شهر تبریز در کمتر از یک سال

💠 همراهان گرامی لطفا این جستار را با دقت مطالعه بفرمایید.

✅ وحید بهمن/ این سند ارزشمند تاریخی با قدمتی حدود ۶۲۰ سال بخشی از کتاب "بزم و رزم" به قلم عَزیز بنِ اردشیرِ استرآبادی، [مرگ: بعد از ۸۰۰ هجری قمری] تاریخ نویس نامدار قرن هشتم هجری است. وی این کتاب را به زبان پارسی و در زمان حضور در دربار قاضی بُرهان الدّین احمد [تولد: ۱۳۴۵ میلادی، مرگ: ۱۳۹۸ میلادی] حاکمِ سیواس [شهری در ترکیه امروزی] نوشته است که شامل حوادث تاریخی دوران حکومت قاضی برهان الدین است. لازم بذکر است اردشیر استرآبادی پیش از حضور در سیواس و دربار قاضی برهان الدین، سال‌های زیادی را در تبریز و در دربار سلطان احمد جلایری سپری کرده بود. وی از نزدیکان و معتمدین هر دو حاکم مذکور بود.

https://goo.gl/7ia21D

🔸 اردشیر استرآبادی در کتاب بزم و رزم در مورد دو حمله ی سهمگین ترکان در سال‌های ۷۸۷ و ۷۸۸ هجری قمری [حدود ۶۳۰ سال پیش] به آذربایجان و غارت و قتل‌عام مردم آذربایجان توسط ترکان اینچنین نوشته است :

💠 "در ذی الجحه سنه سبع و ثمانین و سبعمائه [۷۸۷ هجری قمری] هلالیه تُختامیش خان [حاکم دشت قابچاق] مقدار ده تومان [یکصد هزار نفر، هر تومان برابر با ده هزار است] لشگر از راه باب‌الابواب [شهر دربند در جمهوری داغستان روسیه کنونی] بر آذربایجان فرستاد و دارالملک تبریز را که رَشک جنت المَاوی [یکی از انواع بهشتی که در قرآن آمده است] بود غارت کردند و مقدار ده هزار آدمی به فنا رسانیدند و اولاد مسلمانان را اسیر کرده به اقصای [دورترین نقاط] ترکستان بردند و از هتک حُرَم [جمع حرمت] و قتل اُمَم [جمع ملت] و فضول و فساد هیچ باقی نگذاشتند و بعد از انقضا آن واقعه در حدود نه ماه از مادر روزگار... فتنه دیگر زاییده شد و طَامه [بلای بسیار سخت و عظیم] کبری و دَاهِیه [مصیبت سخت] عُظمی امیر تیمور با مقدار سی تومان [سیصد هزار] لشگر به همدان رسید و بر تبریز تاختن آورد. سلطان احمد [سلطان احمد جلایری] مُنهَزِم [شکست خورده و گریخته] به بغداد رفت، عَفَارِیت [شیطان] جغتای و تاتار مدت چهل روز در آذربایجان افتادند و بقایای مَسَاکِین [بیچارگان و فقیران] را که مانده بودند به تشدید و تَعنیف بلیغ [ با شدت و خشونت هر چه تمام] فرو گرفتند و مُصَادرات [جمع مصادره، گرفتن مال کسی به زور] شَنیع [زشت] و مُطَالبات [جمع مطالبه] اَلیم [دردناک] نمودند و از فُجور [تبهکاری] و فساد و ظلم و بیداد هر چه بدتر به ظهور رسانیدند و چنان که شرح آن طولی دارد...."

🔸 از طریق لینک زیر تصویر برگ مذکور از نسخه خطی کتاب بزم و رزم را مشاهده بفرمایید.👇

https://goo.gl/GTMyij

🔸 نسخه‌ی خطی که در این جستار از آن بهره گرفته‌ام کهن‌ترین نسخه‌ی خطی کتاب بزم و رزم می‌باشد که در ماه رجب سال ۸۰۰ هجری قمری و در زمان حیات اردشیر عزیز استرآبادی توسط خلیل سلطانی در شهر سیواس ترکیه رونویسی شده است و هم اکنون به شماره بایگانی ۳۴۶۵ در کتابخانه آیاصوفیه شهر استانبول نگهداری می شود.

🔸از طریق لینک‌های زیر تصویر برگ نخست و پایانی نسخه‌ی خطی کتاب بزم و رزم را مشاهده بفرمایید.👇

https://goo.gl/bSYALS

https://goo.gl/KUk2t8

🔸لازم به توضیح می‌دانم تصاویر این نسخه خطی برای اولین بار به فضای پژوهشی کشورمان ارائه می‌گردد.

🔸 این کتاب در سال ۱۹۲۸ میلادی به همّت استاد "محمّد فواد کوپریلی زاده" رونویسی و در شهر استانبول چاپ شده است

🆔 @Ir_Bahman